Esas :2010/6-285
Karar:2010/326
Tarih:16.06.2010
-YARGITAY İLAMI-
Taraflar arasındaki “Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Adana 2. Sulh Hukuk Mahkemesi’nce davanın kabulüne dair verilen 16.5.2008 gün ve 2007/660 E- 2008/728 K. sayılı kararın incelenmesi davalılardan Ülkü Serap Atanur ve Şükrü Haluk Akalın vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 20.1.2009 gün ve 11912 E, 173 K. sayılı ilamı ile;
(…Uyuşmazlık, elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesine ilişkindir. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmesi üzerine hüküm davalı Şükrü Haluk Akalın ve Ülkü Serap Atanur vekili tarafından ayrı ayrı temyiz edilmiştir.
Davacı vekili, dava dilekçesinde, tarafların ortak miras bırakanı Fatma Ülger (Akalın)’ın 08.01.1982 tarihinde öldüğünü, kendisinden intikal eden 338 No’lu parselin bu güne kadar mirasçıları tarafından birlikte kiraya verilerek kira parasının mirasçılık belgesindeki payları oranında paylaşıldığını, ancak arada mirasçılardan da ölenler olduğundan varis sayısının arttığını, mirasçılar olarak bir araya gelebilme ve anlaşma zorluklarının yaşandığını belirterek, tüm mirasçıların yasal tasarruf haklarının korunması için taşınmaz üzerinde paylı mülkiyete geçilmesini talep etmiştir. Davalı Şükrü Haluk Akalın vekili, istemin yerinde olmadığını, mirasçılık belgesine göre taşınmazda miras bırakanın eşi Yücel Ülger’in 336’da 84 pay mülkiyet 168 pay intifa hakkının bulunduğunu, bu şekilde paylı malın sürekli bir amaca özgülendiğini, intifa hakkının tapu kaydına tescil edilmediğini, diğer yandan taşınmazın her yerinde verim kabiliyetinin aynı olmadığını, en küçük parçada müstakil tasarruf yapılamayacağını, parçalarda değer farkının oluşacağını savunmuştur. Davalılar Hasan Yener Akalın ve Hüseyin Şener Akalın, Fatma Ülger (Akalın)’dan intikal eden taşınmazda başka ölümlerin de olması halinde işin içinden çıkılmaz bir hal alacağını, miras bırakanın eşi Yücel Ülger’in 1982 yılından beri yasal intifa hakkını itirazsız şekilde bugüne kadar kullanageldiğini, paylı mülkiyete geçilmesi konusunda mirasçılara yapılan çağrıların bugüne kadar sonuçsuz kaldığını, davayı aynen kabul ettiklerini beyan etmişlerdir. Davalılar Ülkü Serap Atanur ve Şüküre Vefa Gökboğa davayı kabul ettiklerini, iştirakin çözülmesini belirtmişlerdir. Diğer davalılar duruşmalara gelmemiş ve bir beyanda bulunmamışlardır.
Elbirliği mülkiyetinden paylı mülkiyete geçilmesi istenen Yüreğir Kumrulu Köyü 79.860 m2 alanlı tarla nitelikli 338 parsel No’lu taşınmaz tarafların ortak miras bırakanı Fatma Ülger (Akalın) adına kayıtlıdır. Adı geçen malikin 08.01.1982 tarihinde çocuksuz ölümü ile geride mirasçı olarak eşi Yücel Ülgen ve davada yer alan kardeşleri kalmıştır. Süreç içinde kardeşlerden de ölenlerin olduğu dosyada bulunan mirasçılık belgelerinden anlaşılmaktadır. Davada dayanılan Fatma Ülgen (Akalın)’a ait mirasçılık belgesi ise 20.8.1982 tarihinde ve hasımsız olarak alınmıştır. Yine ölüm tarihi itibariyle mirasçılık belgesinde mirasçılık payları tam mülkiyet ile birlikte intifa hakkı olarak gösterilmiştir. İlk alınan mirasçılık belgesinden sonra mirasçılardan da ölenler olduğundan ve bu durum payların dağılımını etkileyebileceğinden fen memurundan alınan bilirkişi raporuna itibar edilmeyerek hasımlı şekilde mirasçılık belgesi alınmasından ve miras paylarının belirlenmesinden sonra işin esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmediğinden kararın bozulması gerekmiştir…)
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
TEMYİZ EDEN: Davalı Şükrü Haluk Akalın vekili
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi istemine ilişkindir.
Davacı vekili; 08.01.1982 tarihinde çocuksuz olarak vefat eden tarafların ortak miras bırakanı Fatma Ülger (Akalın) adına kayıtlı 338 numaralı parselin mirasçılar tarafından kiraya verilerek gelirinin paylaşıldığını, ancak zaman içinde bir kısım mirasçıların ölmüş olması ve mirasçı sayısının artması nedeniyle anlaşma olanağının kalmayacağını ileri sürerek, taşınmaz üzerinde paylı mülkiyete geçilmesini talep ve dava etmiştir.
Mahkemenin, yargılama sırasında alınan ve miras paylarını tam mülkiyete göre hesaplayan bilirkişi raporunu benimsemek suretiyle “davanın kabulüne” dair verdiği karar; Özel Daire’ce yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuştur.
Yerel Mahkemece, “iştirakin çözülmesi talep edildiğinde intifa hakkının kalkacağı ve payların tam mülkiyete çevrileceği, bilirkişi raporunda da payların tam mülkiyete göre doğru olarak hesaplandığı ve bu itibarla kök murise ait yeni bir veraset ilamı alınmasının sonuca etkili olmadığı” gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
Dava konusu 338 numaralı parselin kayden maliki olan tarafların ortak miras bırakanı Fatma Ülger (Akalın)’ın 08.01.1982 tarihinde çocuksuz ölümü ile geride mirasçı olarak eşi Yücel Ülgen ile ikinci zümre mirasçılar olan murisin kardeşleri Ahmet Recai, Şüküre Vefa, Hüseyin Şener, Mehmet Gürer, Ülkü Serap ve Hasan Yener kalmıştır.
Davanın dayanağı olan 20.08.1982 tarihli veraset ilamında, ölüm tarihinde yürürlükte bulunan 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin 444. maddesine göre, 336 tam payın 84 mülkiyet ile birlikte 168 intifa payının murisin sağ kalan eşi Yücel Ülgen’e, kalan mülkiyet ve çıplak payların kanunen isabet eden oranlarda murisin kardeşleri Ahmet Recai, Şüküre Vefa, Hüseyin Şener, Mehmet Gürer, Ülkü Serap ve Hasan Yener’e paylaştırıldığı anlaşılmaktadır.
Kök muris Fatma’ya ait 20.08.1982 tarihli veraset ilamında mirasçı olarak yer alan Azime Akalın’ın 16.12.1993 tarihinde, Ahmet Recai Akalın’ın ise 23.02.2000 tarihinde ölümlerinden sonra, geride mirasçı olarak eldeki davada yer alan çocuklarının kaldığı ve her iki mirasçı yönünden alınan 12.06.2007 tarihli veraset ilamlarında, çocuklarına intikal eden pay oranlarının tam mülkiyet üzerinden gösterildiği belirgindir.
Açıklanan maddi olgu, bozma ve direnme kararlarının kapsamları itibariyle uyuşmazlık; davada dayanılan Fatma Ülgen’e (Akalın) ait 20.08.1982 tarihli mirasçılık belgesinde payların tam mülkiyet ile birlikte intifa hakkı olarak gösterilmiş olması ve bu tarihten sonra mirasçılarından da ölenlerin bulunması karşısında, yeniden mirasçılık belgesi alınarak miras paylarının belirlenmesi ve bu aşamadan sonra işin esasına girilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
03.12.2001 tarih ve 4722 sayılı “Türk Medeni Kanunun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun”un 1. maddesinde genel olarak “Geçmişe etkili olmama” kuralı düzenlenmiş ve anılan maddenin birinci fıkrasında, “Türk Medeni Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önceki olayların hukuki sonuçlarına, bu olaylar hangi kanun yürürlükte iken gerçekleşmişse kural olarak o kanun hükümleri uygulanır” hükmü öngörülmüştür.
Yine aynı Kanunun, “Mirasçılık ve Mirasın Geçişi” başlıklı 17. maddesinde, “Mirasçılık ve mirasın geçişi, miras bırakanın ölümü tarihinde yürürlükte olan hükümlere göre belirlenir.” hükmü vaz’edilmek suretiyle; miras, miras bırakanın ölüm günündeki hükümlere tabi kılınmıştır.
Bu açık hükümlerden anlaşıldığı üzere, gerçek bir kişinin ölümü ile onun hak ve borçlarının mirasçılarına geçiş şekli ve içeriği hakkında uygulanması gereken hükümler, ölüm olayının gerçekleştiği tarihte yürürlükte bulunan kanun hükümleridir.
Somut olayda, kök muris Fatma Ülgen’in (Akalın) çocuksuz olarak vefat ettiği 08.01.1982 tarihinde, 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi hükümleri yürürlüktedir. Nitekim 20.08.1982 tarihli mirasçılık belgesi, 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin 444. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan pay ve kurallar esas alınarak düzenlenmiştir. Buna göre, kök muris Fatma’nın çocuksuz olarak vefat etmesi nedeniyle, anılan madde uyarınca sağ kalan eşe mirasın dörtte birinin mülkiyeti ile beraber yarısının intifa hakkı verilmiş; kalan mülkiyet ve çıplak paylar, o tarihte sağ olan kardeşleri arasında paylaştırılmıştır.
Burada önemle vurgulanması gereken husus; ikinci zümre ile birlikte mirasçı olan sağ eşin mirasçılığı ve miras payı kanundan doğduğu gibi, 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin 444. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca sağ eşin intifa ya da mülkiyete ilişkin bir seçimlik hakkı söz konusu değildir. Bir başka ifadeyle sağ kalan eş, murisin külli halefi olmakla ¼ oranında tam miras hakkını elde etmekte, ½ oranında ise bir kanuni intifa hakkı sahibi durumuna geçmektedir (Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku, İstanbul 1978, s: 97).
Şu hale göre, murisin sağ kalan eşinin tam mülkiyet ve intifa hakkına ilişkin hak sahipliği ve bunların oranları, sağ kalan eş hayatta bulunduğu sürece ayakta kalacaktır.
O nedenle; sonradan 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe giren ve murisin ölüm tarihi itibariyle olaya uygulanma olanağı bulunmayan 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda intifa hakkının düzenlenmemiş olmasının, sağ kalan eşin intifa hakkının sona ermesine sebep teşkil etmeyeceği açıktır.
Açıklanan ilkeler çerçevesinde; direnme kararında sözü edilen, mirasçılar tarafından elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi istemiyle dava açılmasıyla intifa hakkının sona ereceğine ilişkin düşüncenin kabulü de olanaklı değildir.
Yukarıda açıklandığı gibi, davada dayanılan 20.08.1982 tarihli mirasçılık belgesinde murisin sağ kalan eşine ait paylar tam mülkiyet ile birlikte intifa hakkı olarak gösterilmiş, murisin o tarihte sağ olan kardeşleri yönünden ise paylar, mülkiyet ve çıplak pay olarak belirlenmiştir. Muris Fatma mirasçılarından olup sonradan ölen kardeşleri Azime ve Ahmet Recai’ye ait veraset ilamları dosyada bulunmakta ise de, anılan veraset belgelerinde Azime ve Ahmet Recai’nin salt kendi mirasçıları ve onların tam mülkiyet payları gösterilmiştir.
Kök muris Fatma Akalın (Ülgen) mirasçılarının miras paylarını belirleyen ve Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise, davada yer alan tüm mirasçılar yönünden yapılan pay dağılımı ve oranlar, salt tam mülkiyet esasına dayanılarak belirlenmiş; sağ eşin tam mülkiyet ile birlikte intifa hakkı gösterilmediği gibi, diğer mirasçılara isabet eden mülkiyet ve çıplak mülkiyet pay oranları da ayrı ayrı hesaplanıp belirtilmemiştir.
Hal böyle olunca; Yerel Mahkemece, kök muris Fatma Ülgen’e (Akalın) ait 20.08.1982 tarihli mirasçılık belgesinde payların tam mülkiyet ile birlikte intifa hakkı olarak gösterildiği ve o tarihten sonra mirasçılarından da ölenlerin bulunduğu gözetilerek, sağ eşin tam mülkiyet ile birlikte intifa payını ve diğer mirasçıların da mülkiyet ile çıplak mülkiyet paylarını gösteren mirasçılık belgesinin alınması ve payların buna göre belirlenmesinden sonra işin esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, hatalı teşhis ve değerlendirmeye dayalı bilirkişi raporu esas alınarak davanın kabulüne dair verilen önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: Davalı Şükrü Haluk Akalın vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda ve Özel Daire bozma kararında açıklanan nedenlerden dolayı BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının iadesine 16.06.2010 gününde oybirliği ile karar verildi.